Կոնֆլիկտայնությունը և տոլերանտությունը սոցիալական աշխատանքում

Սոցիալական կոնֆլիկտների հիմնական պատճառը կարելի է համարել կենսական ռեսուրսների բաշխման դժվարությունը, դրանց պակասը։ Սոցիալական աշխատանքի հիմնական խնդիրներից մեկը ներանձնային և միջանձնային մակարդակներում, ինչպես նաև «անհատ-հասարակություն» մակարդակում կոնֆլիկտների բացահայտումն է, կանխարգելումն ու լուծումը։

Իր մասնագիտական գործառույթներն իրականացնելու ընթացքում սոցիալական աշխատողը հաճախ օգնում է խորհրդառուին հաղթահարել ու լուծել այն կոնֆլիկտները, որի մասնակիցն է դարձել վերջինս։ Միևնույն ժամանակ նա կարող է ինքն ունենալ տարբեր կոնֆլիկտներ խորհրդառուի հետ։ Հետևապես կարևոր է, որ մասնագետն ունենա կոնֆլիկտների կառավարման գիտելիքներ և հմտություններ, տիրապետի այն կանխարգելելու մեթոդներին կամ դրա կառուցողական ուղիներին։

Կոնֆլիկտը որպես երևույթ, ունի մի շարք գործառույթներ, որոնք կարելի է բաժանել երկու խմբի։

Դրական – հարաբերությունների օպտիմալացում, հավասարակշռության վերականգնում, ինտեգրում և կայունացում, սուբյեկտների կայուն զարգացման միտման ամրապնդում, հարաբերություններում լարվածության հանգամանքների բացահայտում, նպատակների, կարիքների, շահերի անհամապատասխանության բացահայտում, հարաբերությունների նոր համակարգ ձևավորում կամ հնի հարմարեցումը փոխված պայմաններին։

Բացասական – սոցիալական համակարգերի, կազմակերպությունների ոչնչացումը, սուբյեկտների միջև հարաբերությունների դեֆորմացումը, զարգացման կայունության խախտում, նյութական և ոչ նյութական ռեսուրսների, սոցիալական սուբյեկտների կենսական ուժի կորուստ։

Հետխորհրդային երկրներում սոցիալական աշխատանքի զարգացման ժամանակակից փուլը բնութագրվում է անհատին ճնշելու նպատակով հնացած կանոնների եւ հրահանգների մերժմամբ, գործունեություն հանուն «հանրային շահի»: Իրականության քննադատական ​​վերափոխման միջոցով զարգանում է հասարակության թաքնված ներուժը: Մեր հասարակությունը, ունենալով ոչ անձնական կոլեկտիվիզմի և ազատության փորձի բավարար փորձ, պետք է դառնա ավելի մարդասիրական եւ հանդուրժող: Կառավարման մոդելը կենտրոնանում է այս նպատակին հասնելու վրա, որի հիմքում ընկած է հանդուրժողականության գաղափարը, որպես ֆիզիկական անձանց փոխհարաբերության որոշակի տեսակ: Տոլերանտ կառավարման հայեցակարգը հատուկ մշակվել է սոցիալական աշխատանքի համար, բայց կարող է օգտագործվել այլ գործունեություններում: Օգտագործման նախադրյալը դիտարկելու եւ ռացիոնալ մտածողությունն է:

Ցանկացած սոցիալական գործունեություն պետք է համապատասխանի ռացիոնալ եւ բարոյական չափանիշներին: Որպես ռացիոնալ բաղադրիչ, մենք կքննարկենք հաջողության, բարգավաճման եւ անձնական անվտանգության բնական մարդկային ձգտումը(միկրո մակարդակում) եւ աշխատանքային (տնտեսական) գործունեության արդյունավետությունը (մակրո մակարդակում): Էթիկական բաղադրիչը ներառում է սոցիալական հարատեւման հարմարավետ պայմանների ստեղծումը (մակրո մակարդակում) եւ գործընկերությունը, բարեկամական հարաբերությունները գործընկերների եւ հաճախորդների հետ (միկրո մակարդակում): Սոցիալական աշխատանքում, որտեղ շատ բան կախված է խորհրդառուին մոտենալու արդյունավետ եզրեր գտնելուց եւ բեղմնավոր համագործակցությամբ նրան գրավելու հնարավորությունից, այս մոդելը ապացուցել է իր արդյունավետությունը: Տոլերանտության հիման վրա փոխգործունեության ձեւը կարող է առաջնահերթ լինել ինչպես պետական, այնպես էլ հասարակական կազմակերպության ցանկացած ղեկավարի կամ աշխատողի համար, ով ժամանակ է գտել այն ուսումնասիրելու համար: Տոլերանտության մոդելը բավականին պարզ է եւ օգնում է ղեկավարներին հասկանալ իրենց համոզմունքների համակարգը, ինչը, իր հերթին, թույլ է տալիս հասկանալ ուրիշների սոցիալական մոտիվացիան:

Ըստ Գ․ Սոլդատովայի, Լ․Ա․ Շեյգերովայի, Օ․Դ․ Շարովոյի, տոլերանտ մարդը մեկն է, ով լավ գիտի ինքն իրեն և ճանաչում է մյուսներին։ Համակրանքի, կարեկցանքի դրսևորումները հանդուրժող մարդու կարևորագույն արժեքն են և հանդուրժող մարդու առանձնահատկությունը։

Տոլերանտությունը կարելի է դիտարկել առնվազն 6 ասպեկտներում՝

Հանդուրժողականության առաջին իմաստը համընկնում է համբերության, հանդուրժողականության հետ, բայց սա միանշանակ հայեցակարգի մեկնաբանման միայն մեկ կողմն է:

 Երկրորդ իմաստը ներառում է մարդու հանդեպ հարմարվողականության ասպեկտը։

Հանդուրժողականության երրորդ նշանակությունը կապված է կայունության հետ. Ձեռք բերված դիմադրություն, անորոշության դիմացկունություն, էթնիկ դիմակայություն, կայունության սահմանը կամ անձի տոկունությունը, սթրեսին դիմադրություն, հակամարտությունների դիմադրություն, վարքային աննորմալ դիմադրողականություն:

Չորրորդը ներառում է ընդունելու, թույլտվությունների հայեցակարգը: Համոզված լինելը նշանակում է խոստովանել, որ կան մարդիկ, որոնք մեզանից տարբեր են բազմաթիվ գործոններով, որ ուրիշներն ունեն իրենց սեփական տեսակետները, արժեքները, իդեալները, որ ուրիշները կարող են ունենալ այլ զգացմունքային արձագանքներ, այսինքն` բազմազանության փաստի ճանաչումը:

Հինգերորդ իմաստը հանդուրժողականության ընդունումն է: Ի տարբերություն ենթադրությունների, ընդունումը բնորոշվում է մյուսով: Ընդունումը փոխգործունեության շարունակման պայման է:

Վեցերորդը հանդիսանում է հանդուրժողականություն, որպես անհատի ցանկություն ուրիշների հետ փոխըմբռնման հասնելու, տարբեր տեսանկյունների, շարժառիթների, կողմնորոշումների համակարգումը, առանց բռնության դիմելու եւ մարդկային արժանապատվության կանխարգելման: Այն բազմազանության ընդունումն է, ինչը հանգեցնում է փոխըմբռնման, այդ թվում` օգնության, օգնության, համագործակցության, պարզաբանման եւ երկխոսության:

Տոլերանտությունը ուղղակիորեն առաջանում է սոցիալական գործողությունների եւ արձագանքների վրա, քանի որ այն իրենից ներկայացնում է կարիքների, շահերի, դրդապատճառների, վերաբերմունքի, նպատակների համակարգ:

Աղբյուրը՝

[https://spravochnick.ru/sociologiya/socialnaya_rabota_kak_nauka/konflikty_v_socialnoy_rabote/

http://bibook.ru/books/27486/default.htm

https://studbooks.net/654247/sotsiologiya/tolerantnost_printsip_sotsialnoy_rabote_migrantami