Երեխայի նկատմամբ դրսևորվող բռնության երևույթը, տեսակները և հետևանքները

Երեխայի նկատմամբ ցուցաբերվող բռնությունն ու չարաշահումը համընդհանուր երևույթներ են: Դրանք տեղի են ունենում բոլոր հասարակարգերում և բոլոր երկրներում, և ներառում են երեխայի իրավունքների ոտնահարում ենթադրող վերաբերմունքի բոլոր ձևերը:

Բռնության վերաբերյալ համաշխարհային զեկույցում երեխայի նկատմամբ վատ վերաբերմունքը սահմանվում է որպես ֆիզիկական, հուզական, սեռական չարաշահման, վատ վերաբերմունքի, անտեսման և շահագործման բոլոր ձևերն ընդգրկող հասկցություն, որի հետևանքով վնաս է հասցվում երեխայի առողջությանը, գոյությանը, զարգացմանը կամ արժանապատվությանը` ուժի, վստահության, պատասխանատվության հարաբերությունների համատեքստում: /Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն, 1999 և 2002թթ./:

Բռնության հետևանքները բազմազան են: Լինում են թեթև վնասվածքներ, տարբեր աստիճանի տրավմաներ, ներքին օրգանների հիվանդություններ, հոգեկան շեղումներ, մինչև անգամ ծանր հոգեկան հիվանդություններ: Բռնության հետևանքները չափազանց ծանր են ու խորը: Վերացնել այդ հետևանքները դժվար է, առավել նպատակահարմար է, ինչպես ցանկացած խնդրի պարագայում, կանխարգելումը: Բռնությունները երեխաների վրա տարբեր բնույթի շեղումներ են առաջացնում: Կախված երեխայի տարիքից` շեղումները լինում են տարբեր:

Երեխայի նկատմամբ բռնության երևույթի պատճառները բազմազան են` պայմանավորված ծնողի և երեխայի, ընտանիքի և հասարակության ժողովրդագրական ու մշակութային առանձնահատկությոններով: Պետք է նկատի ունենալ, որ երեխաների նկատմամբ բռնությունը և չարաշահումը հաճախ քողարկվում են /տարիքից ելնելով երեխան չի կարողանում հայտնել կատարվածի մասին, վախենում է բռնություն գործադրողի սպառնալիքներից և այլն/:

Տարբերակում են բռնության հետևյալ տեսակները.

·         Ֆիզիկական բռնություն,

·         Հոգեբանական բռնություն,

·         Սեռական բռնություն,

·         Անտեսում:

Ֆիզիկական բռնությունը երեխայի նկատմամբ նպատակաուղղված ֆիզիկական վնաս հասցնելն է` երեխային ձեռքով հարվածելը /խփել, ապտակել/, ոտքով կամ որևէ իրով, գործիքով տարբեր աստիճանի վնասվածքների, այտուցների, կտրվածքների պատճառումը, թափահարելը, շպրտելը և այլն:

Հոգեբանական բռնությունը երեխայի հոգեկան վիճակի կամ վարքի ձևավորման վրա բացասական ազդեցության գործադրումն է, որը դրսևորվում է վիրավորանքների, քննադատության, նվաստացման, սպառնալու, վախեցնելու, ծաղրելու, մերժումների, զրկանքների, մեկուսացման և այլ ձևերով:

Սեռական բռնությունը երեխայի հանդեպ սեռական գործողության իրականացումն է: Առանձնացնում են երեխայի նկատմամբ սեռական բռնության երկու տեսակ` ներընտանեկան և արտաընտանեկան: Ի տարբերություն ֆիզիկական և հոգեբանական բռնությունների, որոնք հաճախ դասվում են քաղաքացիական զանցանքների շարքին` սեռական բռնությունը միանշանակ քրեական հանցանք է:

Անտեսումը երեխայի կենսական պահանջների բավարարման և վերահսկման անհրաժեշտ աստիճանը չապահովելն է, այսինքն, երբ երեխայի ծնողը կամ օրինական ներկայացուցիչը երեխային չի տրամադրում բավարար ֆիզիկական և հոգեբանական խնամք:

Բռնությունը երեխաների համար կարող է ճակատագրական լինել և ավերիչ ազդեցություն ունենալ: Այսպիսով, կարող ենք փաստել, որ անհրաժեշտ է ակտիվ և միասնական գործողություններ իրականացնել երեխաների   հանդեպ բռնութան կանխարգելման ուղղությամբ, քանի որ երեխաները հանդիսանում են մեր ապագան կերտողները, և մենք պարտավոր ենք ապահովել նրանց առողջ և ճիշտ զարգացման համար անհհրաժեշտ պայմաններ: Պետությունը պետք է հստակեցնի իր օրենքները, հասարակությունը ցուցաբերի անհանդուրժողականություն, իսկ ՀԿ-ները հոգեբանական, իրավաբանական խորհրդատվությամբ և բարոյական աջակությամբ օգնեն ընտանիքներին` ձերբազատվելու ընտանեկան բռնությունների արատավոր ու վնասակար երևույթից:

Աղբյուրը`

 <<Երեխաների պաշտպանություն>>, ուսումնաօժանդակ ձեռնարկ, Երևան, 2009թ.

<<Մասնագիտական աշխատանք բռնության ենթարկված երեխայի հետ>>, ուղեցույց, Երևան, 2013թ.

Ընտանեկան բռնությունները Շիրակի մարզում, 2002թ., <<Զանգակ- 97>> հրատ.

ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ

Սոցիալական աշխատանքը Հայաստանում նոր ձևավորվող ոլորտներից է։

Սոցիալական աշխատանքի օբյեկտ է համարվում մարդը, որն օգնության կարիք ունի: Բոլոր գործառույթները, որոնք անհրաժեշտ են օգնություն ցուցաբերելու համար, իրականացնում են սոցիալական աշխատանքի սուբյեկտները: Սուբյեկտների թվին դասվում են բոլոր մարդիկ և կազմակերպությունները, որոնք իրականացնում են սոցիալական աշխատանքը:

            Համաձայն Ուիլյամ Շվարցի սահմանման` սոցիալական աշխատանքը որպես մասնագիտություն` միջնորդ է ծառայում մի գործընթացում, որտեղ անհատը և հասարակությունը ձգտում են օգնել իրար` բավարարելով ընդհանուր պահանջմունքները և փոխլրացնելով դրանք: Նրա միջնորդային մոտեցումը հիմնված է անձի և հասարակության շահերի նույնացման վրա:

Գործառույթներն են.

• Սոցիալական վերահսկողություն. Սոցիալական աշխատողները հանդիսանում են հասարակության ներկայացուցիչները և օգնում են վերաբաշխել միջոցներն ու բարիքները, վերահաստատել խախտված սկզբունքները:
• Սոցիալական աշխատանքի ինստիտուտն իր մասնակցությունն է ունենում մշակութային տարրերի ստեղծման, պահպանման ու զարգացման գործում: Սոցիալական աշխատողները մուտք են գործում տարբեր խմբեր, ընտանիքներ, համայնքներ` իրենց հետ տանելով իրենց մասնագիտության և գործունեության, և վերջին հաշվով, հասարակության մշակույթը:
• Փոփոխություն. Սոցիալական աշխատողներն առաջին հերթին աշխատում են փոփոխություններ առաջացնել այն անհատների ու խմբերի մոտ, որոնք տուժում են արագ փոփոխություններից, ունեն հարմարման դժվարություններ և այլն: Այն կարող է շարժիչի դեր կատարել այն փոփոխությունների համար, որոնք սոցիալապես ցանկալի են, որոնք հասարակությունը պահանջում է:
• Կոնֆլիկտի կարգավորում. Այս գործառույթի շնորհիվ սոցիալական աշխատողներն օգնում են թուլացնել հասարակության մեջ տեղ գտած սոցիալական լարվածությունը, մեղմել հակասությունները:

Սոցիալական աշխատանքն այն մասնագիտություններից է, որի զարգացումը և կայացումն անմիջականորեն կապված է մարդու իրավունքների պաշտպանության հետ: Մարդու իրավունքների ոլորտում սոցիալական աշխատանքի մասնագետն ունի կարևոր ներուժ և կարող է իրականացնել նշանակալի ներդրումներ մարդու իրավունքների շարժումներում: Սոցիալական աշխատողները պարզ հասկանում են իրավունքների անօտարելիության ասպեկտը: Սոցիալական աշխատողներն իրականացնում են գործողություններ, որոնցով ապահովում են անհատների, խմբերի և համայնքների մարդու իրավունքների իրացումը:

Սոցիալական աշխատանքի հիմքում դրված են հետևյալ կարևորագույն արժեքները.

• Սոցիալական արդարություն,
• Անձի արժանապատվություն և բարեկեցություն,
• Մարդասիրություն, մարդկային փոխհարաբերությունների նշանակությունը, կարևորությունը և դերը,
• Անկողմնակալություն և անաչառություն,
• Կոմպետենտություն և այլն:

Սոցիալական աշխատողի մասնագիտական գործունեության սկզբունքներն են.

• Շահառուի անվերապահ դրական ընդունում,
• Ինքնորոշում,
• Անհատականացում,
• Երկկողմանի պատասխանատվություն,
• Շահառուն չի հանդիսանում պասիվ օբյեկտ,այլ հավասարազոր սուբյեկտ է,
• Ուժեղ կողմերի վրա հիմնում:

Սոցիալական աշխատողները կարող են գործել արդարադատության, առողջապահության, կրթության  և մի շարք այլ ոլորտներում` ստանձնելով և իրականացնելով միջնորդի, իրավապաշտպանի, ուղղորդողի, աջակցողի, կրթողի և մի շարք այլ դերեր:

Սոցիալական աշխատանքը կարող է իրականացվել մակրո, մեզո և միկրո մակարդակներում:

Առանձնացնում են սոցիալական աշխատանքի հետևյալ 4 հիմնական մեթոդները.

·         Անհատական

·         Խմբայինն

·         Ընտանեկան

·        Համայնքային

Այսպիսով, սոցիալական աշխատանքը մասնագիտություն է, որն ուղղված է բնակչության զանազան խմբերի, սոցիալապես երաշխավորված և անձնական շահերի ու պահանջմունքների բավարարմանը, այնպիսի պայմանների ստեղծմանը, որոնք նպաստում են մարդկանց սոցիալական գործունեության ընդունակության վերականգնմանը կամ բարելավմանը:

Աղբյուր`

Սոցիալական աշխատանքի տեսություններ և մոդելներ, Աննա Ոսկանյան, Երևան, 2013

 http://armsociology.com/?page_id=371

http://humanrightssw.wordpress.com/2011/04/24/%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A8-%D5%B8%D6%80%D5%BA%D5%A5%D5%BD-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82-%D5%AB%D6%80/

Ողջունում ենք Ձեզ մեր Սոցիալական Աշխատանք բլոգում,շնորհակալություն ենք հայտնում հետաքրքրվածություն ցուցաբերելու ու այցելելու համար,հուսով ենք բլոգի ներկա ու հետագա աշխատանքը Ձեզ դուր կգա: